Accessibility


Font sizing

Contrast

Monochrome

Sign up to ITMA Archive

Signing up to the ITMA archive provides the ability to save content you find across the site and access directly from your own dashboard.

Register now

Login

  • 8 Songs
  • • Now Playing:

Woman of the house, reel ; Sligo maid, reel / Peadar O'Loughlin, flute ; Kathleen Harrington, fiddle

0:00
0:00
  • Woman of the house, reel ; Sligo maid, reel / Peadar O'Loughlin, flute ; Kathleen Harrington, fiddle

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=1
  • Rakish Paddy [4 part], reel ; Girl that broke my heart, reel / Bobby Casey, fiddle

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=2
  • An páistín fionn, air ; Garrett Barry's, jig / Micho Russell, tin whistle

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=3
  • Na Connery's, slow air / Peter Browne, uilleann pipes

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=4
  • Morning dew, reel ; Woman of the house, reel ; Bird in the bush, reel / Seán Keane, fiddle

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=5
  • [Version of Amhrán an gabha], song ; Liam Ó Raghallaigh, song / Darach Ó Catháin, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=6
  • The wise maid, reel / Séamus Ennis, uilleann pipes

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=7
  • Fairy hornipe / Séamus Ennis, uilleann pipes

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=8

Níl mo shláinte ar fónamh, song / Elizabeth Cronin, singing in Irish

“... since there’s no better time for you to learn it [the old woman remarked] than right now, because it’s said that a person will learn something better before breakfast than at any other time!”

Bess singing at the fireside in Lios Buí, 1952. Photo by George Pickow.

Girleen don't be idle, song / Elizabeth Cronin, singing in English, singing in Irish

“A steady stream of inquiries, however, has served to remind me, from time to time, of the widespread interest that still exists in Bess’s songs and so, at last, I have decided to ‘return to the well’, so to speak, and produce a second, revised and slightly enlarged edition, published by Four Courts Press.”

Dáibhí Ó Cróinín, 2021
An Crann Óg, 10th Anniversary Concert 2018
Youth Session in Amharclann Ghaoth Dobhair
Caitlín Joe Jack U Dhuibhir, An Chrannóg
Catríona Gribben working on the Gráinne Yeats Collection at ITMA

Catriona Gribben, Camera 2 at recording of Tin ware lass ; Silver slipper ; On your toes / composed by Dinny McLaughlin / Ella McGrory, fiddle ; Roisin McGrory, fiddle

Catriona Gribben and Brían Ó Domhnaill, ITMA, January 2020
Brían Ó Domhnaill Collection Folder 1

“The value and richness of the folder soon became very clear. It is packed full of handwritten versions of songs with some words written down phonetically allowing the richness of the Gweedore / Rosses dialect to shine through.”

Catriona Gribben
Example of printed and manuscript song in Brían Ó Domnhaill Collection

“Versaí brise le amhráin, sin rud iontach go deo suimúil... Extra verses to songs, now that’s something that is very interesting...”

Brían Ó Domhnaill, interview with Catriona Gribben, 2020

Bádaí na Scádan, song / Caitríona Gribben, singing in Irish

“There are loads and loads of songs in this collection that I know the likes of you and others your age wouldn’t know, and until the young ones come looking for these songs or until you put it in their hands, it might not get passed on to the next generation...”

Brían Ó Domhnaill, January 2020

Tom glas coilleadh, song / Brían Ó Domhnaill, singing in Irish

  • 16 Songs
  • • Now Playing:

Finghin Ua Donnchadha an ghleanna, song / Denis Cox, singing in Irish

Denis Cox,

0:00
0:00
  • Finghin Ua Donnchadha an ghleanna, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Ceann dubh dílis, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Binsin lucra, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Bab o ro, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Sliabh na mBan, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Mo teaglag, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Goirtín eornan, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Óró ‘sé do bheatha ‘bhaile, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Cailín na gruaige donne, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Suantraidhe, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Na smeura, song / Denis Cox, singing in Irish

  • An turin lin, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Cath Chéim an Fhiadh, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Róisín dubh, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Úna bhán, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Sail óg ruad, song / Denis Cox, singing in Irish

  • 22 Songs
  • • Now Playing:

An grianstad, slow air [comp. Mairéad Ní Mhaonaigh] ; The halting sun, reel [comp. Mairéad Ní Mhaonaigh] / Mairéad Ní Mhaonaigh, fiddle ; Manus Lunny, bouzouki

Mairéad Ní Mhaonaigh,

August 2020

0:00
0:00
  • An grianstad, slow air [comp. Mairéad Ní Mhaonaigh] ; The halting sun, reel [comp. Mairéad Ní Mhaonaigh] / Mairéad Ní Mhaonaigh, fiddle ; Manus Lunny, bouzouki

  • An páistín Fiach, waltz [comp. Johnny Óg Connolly] / Johnny Óg Connolly, accordion

  • An smólach, slow air [comp. Emer Mayock] / Emer Mayock, flute

  • An tUasal Ó Floinn [comp. Caitlín Nic Gabhann], jig ; Port Odhráin [comp. Caitlín Nic Gabhann], jig / Caitlín Nic Gabhann, concertina

  • Breithlá Bill [comp. Úna Ní Fhlannagáin], waltz ; Válsa an Ghrianstad [comp. Úna Ní Fhlannagáin], waltz / Úna Ní Fhlannagáin, harp

  • Day to day [comp. David Munnelly], air / David Munnelly, accordion ; Shane McGowan, guitar

  • Faoiseamh [comp. Bríd Harper], reel ; In ómós do na héisteoirí dílis [comp. Bríd Harper], barndance / Bríd Harper, fiddle

  • Give her the rest she's earned, hornpipe [comp. Tommy Fitzharris] / Tommy Fitzharris, concertina ; Colm Ó Caoimh, guitar

  • I'll meet you on a day that never ends, waltz ; The Ballinahulla butterfly, polka ; Tranquility in Tureencahill, polka / Bryan O'Leary ; Brian Mooney

  • Into a brighter day, hornpipe [comp. Josephine Marsh] / Josephine Marsh, accordion ; Andrew Kinsella, bouzouki

  • Mouse and shrew, planxty [comp. Liz Carroll] ; The flute friendly reel [comp. Liz Carroll] / Liz Carroll, fiddle ; Jake Charron, guitar

  • Spaisteoireacht [comp. Máire Breatnach], air / Máire Breatnach, fiddle

  • Tearmann, air and jig [comp. Eoin Dillon] / Eoin Dillon, uilleann pipes ; Anna Mary Donaghy, fiddle

  • The Bridge Mills [comp. Carl Hession], reel ; Nun's Island [comp. Carl Hession], reel ; University Road [comp. Carl Hession], reel / Tara Breen, fiddle ; Carl Hession, piano

  • The Cocoonery [comp. Fintan Vallely], jig ; The Chateau [comp. Fintan Vallely], jig / Fintan Valley, flute ; Caoimhín Vallely, piano

  • The flute-friendly reel [comp. Liz Carroll] / Liz Carroll, fiddle

  • The glint in her eye, jig [comp. Edel Fox] ; An solas sa dorchadas, jig [comp. Edel Fox] / Edel Fox concertina; Caoimhín Ó Fearghail, greek bouzouki

  • The lockdown slip jig ; Coming out of lockdown, reel [sound recording] / Charlie Lennon, fiddle

  • The two metre hornpipe [comp. Connie O'Connell] / Connie O'Connell, fiddle ; Jack Talty, piano

  • Tigry's march [comp. Damien McGeehan] ; The kicking rascal [comp. Damien McGeehan], march / Damien McGeehan, fiddle

  • When the world stopped [comp. Joanie Madden], jig / Joanie Madden, whistle ; Gabriel Donohue, guitar

  • 21 Songs
  • • Now Playing:

An rábaire bán, song ; and hornpipe / Pádraig Ó Néill, singing in Irish ; unidentified, fiddle

Pádraig Ó Néill,

[1905]

0:00
0:00
  • An rábaire bán, song ; and hornpipe / Pádraig Ó Néill, singing in Irish ; unidentified, fiddle

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=1
  • Untitled, song / unidentified performer, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=2
  • Bean an fhir rua, song ; Untitled, reel / Maighréad Ní Néill ; [unidentified, fiddle]

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=3
  • Cé Phort Láirge, song / Pádraig Ó Néill, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=4
  • My former wife, jig / unidentified performers, uilleann pipes, fiddle

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=5
  • The Fermoy lasses, reel ; and other reels / Seán de Henebry, fiddle

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=6
  • The cook in the kitchen, jig / Bernard Delaney, uilleann pipes

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=7
  • Spailpín a rún 2, song / Pádraig Ó Néill, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=8
  • [The mouse in the cupboard, jig] / James Byrne, uilleann pipes

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=9
  • Na Connerys, song / [Mícheál Ó Catháin ?], singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=10
  • Spailpín a rún 1, song / Pádraig Ó Néill, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=11
  • Lament for Fr Maher of Dúngarbhán, recitation / unidentified, speech in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=12
  • Cáit Ní Dhuibhir, song / [Nioclás Ua Tóibín ?], singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=13
  • Sliabh na mBan, song / [Mícheál Ó Catháin ?], singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=14
  • Untitled song / [John O’Keane ?], singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=15
  • Caisleáin Uí Néill, song / William Power, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=16
  • Caoineadh Dhiarmuid Stokes, song ; Untitled, air / Labhrás Ó Cadhla ; unidentified, whistle

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=17
  • An gleann seo thíos, song / Labhrás Ó Cadhla, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=18
  • Pádraig Bán, song ; and jig / Labhrás Ó Cadhla, singing in Irish, lilting

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=19
  • Battle of Ross, song / Sylvester O’Murray, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=20
  • An maidrín rua, song / unidentified performer, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=21
  • 12 Songs
  • • Now Playing:

The dawn, reel / Joe Cooley, accordion

Joe – Cooley,

0:00
0:00
  • The dawn, reel / Joe Cooley, accordion

  • The Dublin reel ; The steam packet, reel / Dessie O’Connor, flute

  • Rakish Paddy, reel / Felix Doran, uilleann pipes

  • Paddy Ryan's dream, reel ; Mamma's pet, reel / Joe O’Dowd, fiddle

  • Cailleach an airgid, song / Seán Ó Conaire, singing in Irish

  • The Sligo maid, reel ; Mason's apron, reel ; The Longford collector, reel / Barney McKenna, banjo

  • The dogs among the bushes, reel / Paddy Taylor, flute

  • Dr Gilbert, reel ; The Queen of May, reel / Seán Keane, fiddle

  • An buachaill caol dubh, air ; The Kilmaley reel / Feistí Ó Conluain, whistle

  • The maid in the cherry tree, reel ; Corney is coming, reel / Tommy Reck, uilleann pipes

  • Pay the reckoning, jig / John Egan, flute

  • Connie the soldier, jig / Sonny Brogan, accordion

Currently viewing

Parlophone Records : words of songs in Irish / sung by Donnchadh Mac Coiligh = Denis Cox

Currently viewing

An claisceadal

Currently viewing

An draighneán donn / Brian O’Rourke

More in this collection

An draighneán donn / Brian O’Rourke

The drinaun donn / Herbert Hughes

An droighneán donn / Dubhglas de h-Íde

Drinane dhun

An draighneán donn / Pádraig Breathnach

An draighneán donn / Micheál agus Tomás Ó Máille

An droighneán donn / Breandán Mac Ruaidhrí

The drinaun dhun / Alfred Perceval Graves

An droanan donn / James Clarence Mangan

The drinan dhun / Charles Gavan Duffy

Droigeanan donn / James Hardiman

An droighneán donn / Charlotte Brooke

Currently viewing

Úna Bhán = Fair Una : old Irish air / arranged by Carl G. Hardebeck

More in this collection

Úna Bhán = Fair Una : old Irish air / arranged by Carl G. Hardebeck

Úcaire na Banndan : amhrán trí-pháirteacht / Carl G. Hardebec do ghléas

Wearing o' the green and The minstrel boy : from a series of popular solos for violin with piano accompaniment / arranged by W. H. Gracey

The Vale of Avoca : ballad / written by Charles Jefferys ; music by Stephen Glover

Rosg catha, or, War song of the Irish bards before the Battle of Clontarf / dedicated to W.S. O'Brien, M.P. ;the music and words by John Cornelius O'Callaghan, (author of The green book) ; arranged by James Barton, for the voice and piano

The wealth of the cottage is love / sung by Mr Incledon in Paul & Virginia ; Composed by Mr Reeve

Memories of a piper. No. 4. Containing Dear Irish boy, Whene'er I see those smiling eyes, Night closed round the conqueror's way / by M. A. C. ; arranged for the pianoforte by C. V.

Molly Muldoon : song waltz / written by R. P. Weston and Bert Lee ; composed by Harris Weston

Grand centenary march : in honor of the demonstration to take place in Dublin on the 6th day of August 1875 in commemoration of the Great Liberator Daniel O'Connell / dedicated to the Irish Nation by P. W. Gormley

Wandering Mary : a ballad with an accompaniment for the piano forte / composed by Thomas Thompson

First set. Weippert's national country dances / Newly arranged for the Piano Forte by G. Weippert

Second set of Weippert's national country dances / Newly arranged for the piano forte by G. Weippert

What an Irishman means by 'machree' / words by Francis P. Donnelly ; music by Ernest Torrence

Currently viewing

The Góilín broadsheet. No 4

More in this collection

The Góilín broadsheet. No 4

The Góilín broadsheet. No 3

The Góilín broadsheet. No 2

The Góilín broadsheet. No 1

The Séamus Ó Raghallaigh notebook

Góilín Newspaper Articles

Góilín Song Manuscripts

The Góilín trip to Paris

Currently viewing

Cnuasacht port agus cor do’n bpiano. Cuid a h-aon / Carl G. Hardebec do ghléas

More in this collection

Cnuasacht port agus cor do’n bpiano. Cuid a h-aon / Carl G. Hardebec do ghléas

Cnuasacht port agus cor do’n bpiano. Cuid a dó / Carl G. Hardebec do ghléas

Ceol na nGaedheal / gléasta d’fheadógaibh ag Carl G. Hardebec

Currently viewing

Journal of the Folk-Song Society No 23, January 1920

More in this collection

Journal of the Folk-Song Society No 23, January 1920

Journal of the Folk-Song Society No 24, January 1921

Journal of the Folk-Song Society No 25, September 1921

Currently viewing

Amhráin chúige Uladh / Muireadhach Méith

More in this collection

Amhráin chúige Uladh / Muireadhach Méith

Ceolta Óméith / Lorcán ua Muireadhaigh

Brían Mac Gloinn

Arranmore Island, Co. Donegal: view from my studio
Hugh & Lisa Shields, collectors. Image: Shields Family Collection ITMA
Nellie and Barney Beag Gallagher, Arranmore. Image: Mac Gloinn Family

Bruach na Finne / Barney Beag Gallagher. Shields Family Collection ITMA

Siúbhán Ní Dhuibhir / Barney Beag Gallagher. Shields Family Collection ITMA

Map of Arranmore / Hugh Shields, 1977. Shields Family Collection ITMA

Liostáil mé le sáirsint / Róise na nAmhrán (Róise Mhic Ghrianna)

Róise na nAmhrán (Róise Mhic Ghrianna). Image courtesy National Folklore Collection

Ceol a' phíobaire / Altan; Anna Ní Mhaonaigh. Courtesy/Copyright Compass Records

Filidheacht na nGaedheal / Pádraig Ó Canainn do chuir i n-eagar. Baile Átha Cliath (19--).

Máire Bhán / Brían Mac Gloinn

Brían Mac Gloinn, Arranmore

Tiocfaidh an Samhradh / Biddy Joe O'Donnell. Shields Family Collection ITMA

Once I loved / Biddy Joe O'Donnell. Shields Family Collection ITMA

Gort Garra, Arranmore, 2020

All the ways to go / Packie Boner. Shields Family Collection ITMA

The loyal lover / Charlie Rua McColl. Shields Family Collection ITMA

The loyal lover / Charlie Rua McColl. Shields Family Collection ITMA

Grave of Johnny Martin / Michael Fortune, photographer
Arranmore Island / Pete Sweeney, composer

Story of Amhrán Pheadar Bhreathnaigh / Barney Beag Gallagher. Shields Family Collection ITMA

Athphort, Arranmore

I’ll go / Jerry Early

Tá crioth ar mo chroí / Andrew Early. Shields Family Collection ITMA

Má théann tú go hÉirinn / Domhnaill Phaidí Hiudan. Shields Family Collection ITMA

The pride of Glencoe ; Caroline from Edinburgh Town / John Green

The harp without the crown / Madge Green

No one to welcome me home / Andrew Early

No one to welcome you home / Joe Phil Bhig Rogers. Courtesy Colm Toland

Andrew Early, Glen Hotel, Arranmore, 2019

The Lowlands of Holland / Andrew Early

Léab beach

An cóta mór stróicthe, song / Caitríona Ní Cheannabháin, singing in Irish

An cóta mór stróicthe, song, handwritten by Séamus Ennis, CBÉ 1280: 251-253

An Cóta Mór Stróicthe

Seán ‘ac Dhonnacha as Loch Mór (taobh thoir de Ghailli’) a bhí ar a’ bhfear agus Búrcach a bhí ar a’ bhfear eile (as an áit céanna) agus de Mháilleach an bhean a ra’n bheirt ag faire uirthe. D’iarr an Búrcach an bhean a’damsa i dteach an cheóil. D’eitigh sí annsin an Búrcach.  D’iarr Mac Dhonncha ‘nnsin í agus chua’ sí a damsa leis. Ghlaoidh an Búrcach annsin droch-ainim ar an bhean óg agus ní rinne Mac Dhonnacha annsin ach breith ar an iarann ar an mbeaic agus an Búrcach a mharbhú leis an iarann. Rith sé annsin agus lean na gardaí é. Chaith sé lá is bliain ansin i Leitreach Árd. Bhí sé ina bhuachaill ag Seán ‘ac Dhonncha eile annsin ar feadh bliana. Fuair Seán ‘ac Dhonncha as Leitreach Ard, fuair sé freeáilte ansin ón seisiún é nuair a bhí lá ‘s bliain thuas aige. D’imigh sé ‘bhaile ansin agus chua’ sé go Dúbh-Leitir ar a bhealach abhaile dhó agus chaith sé seachtmhain ag ól poitín annsin agus d’fhága sé ‘n ‘Cóta Mór Stróicthí’ déanta ansin ag imtheacht dhó. Nuair chua sé abhaile bhí an bhean a’ guil a’ pósadh agus nuair a chuala sí go rá’ sé ‘stigh thréig sí an fear eile agus chua sí leis féin.

Céad anois atá sé díreach ó rinniú an t-amhrán. Bhí an scéal agus an t-amhrán ag m’athair, beannacht Dé le n’anam.

 

Tá mo chóta mór stróicthí ó Dhónach ‘s é ‘sileadh liom síos,

An t-é chuirfeadh cóir air, mo bhrón, tá sé ‘ bhfad as mo línn,

Tá táilliúir glan cóir ‘san Áird Mhór mar tá Tomáisín Bán*

Agus cuirfe sé green velveteen air is beilt faoina lár.

 

Ghluais mé thar sáile le Máilligh ar uair a’ mheán-oidch’

Bhuail mé faoi Bhúrcaigh, dream diúltuíú as flaithis na naoíú,

D’fhág siad le fán mé ‘cuir fáirnéis cá gcodlochainn ‘san oidch’,

Thóig siad ‘mo cheó mé ‘stá tóir orm amach faoi Thráighlí.

 

Tá m’ioscaidí liúnta ó shíor-shiubhal na móinte seo siar,

Tá mo loirigní gearrtha’s níl áit a’am a leigfinn mo scíth,

Tá mé ‘bhfad ó mo mháthair ‘s níl áit a’am a leigfead mo scíth,

Tá súil le Rí na nGrást’ a’am nach mbeidh fan orm ach tamall ‘s cén bhrígh.

 

‘S tá céad fear a shíleanns má shaothruíonn sé gine nó dhó,

Nach mbainfe sé píghinn as sin choídhch’ nó go gceannuíghidh sé bó,

Ó’s mise nár chuímhr’ ar a’ gcríonnacht, ‘s nár chaith mé go leór,

Ní cuirfear mé choídhch’ gan bráithlín agus connra faoi’n bhfód.

 

Céad slán duit a Loch Mór, ‘sé mo bhrón gan mé ‘nocht lé do thaoíú

Is iomú sin bóthar fad’ uaigneach ‘ guil eidir mé’s í

‘S ann a bhíodh ceól a’ainn gach Dónach is gaisce ‘na suibhe,

‘S bhí ‘n jug ar a’mbórd ánn ‘s mo stór go fial fairsing á roínnt.

 

Tá mo mháithrín tinn tréith-lag, ‘s í go h-aonraic ar chaltha na mbád,

A’ gol ‘s a’ caoíneadh chuil’ oidche ‘s ag éirighe dho’n lá,

Tá ‘comrádaidhe sínte ‘gCill Bhríghde agus leac ar a cheánn,

‘S tá ‘mac ‘fud na tíortha ‘na cheánn siamsa ‘s na raluidhe le mrá.

 

Fad ‘s bhéas mé beó ‘n-Éirinn, ní thréigfe mé imirt ná ól,

Fad ‘s bhéas mé beó ‘n-Éirinn, ní thréigfe mé cualódar óg,

Dhiún fear a phógfadh mo stór ‘s mé bheith ar a shuídhe,

Nach mbainfinn de’n tsrón, nó ba láidir a charaid ‘sa tslighe.

 

Dar mo mhilleadh ‘s dar mo bhuaile(?)’s dar mo mhóide ní shuidhfe mé síos,

I gcualódar ban óg, go deó deó ní ghotha mé ‘ríst,

Chonnaic mé mo stór ‘sí dhá pógadh ag fear chois a’ tighe,

Thuit a’ sruth deór liom agus hobair go mbrisfeadh mo chroí.

 

  • Deir Seán Geary (Aill na Brón) liom gur bean an táiliúra, Tomáisín Bán ó Donnachú, An Áird Mhóir, a rinne an ceathrú seo agus a chuir leis an amhrán é, agus nach ra’ sé ‘san amhrán an chéad lá riamh’. Is dócha gur fíor é. S.MacA.

Nóta  le hathscríobh an cheoil:

Scríobh Ennis ‘Go réidh’ le nodaireacht an cheoil.

Cailín deas crúite na mbó, song / Caitríona Ní Cheannabháin, singing in Irish

Cailín deas crúite na mbó, song, handwritten by Séamus Ennis, CBÉ 1280: 135-137

Cailín Deas Crúite na mBó

Bean a bhí ann ‘sa tsean-aimsir agus bhí sí a’ bleaghan bó ar chúl sconnsa agus bhí sí ‘góil ‘Cailín D.C. na mBó’ agus bhí an t-amhrán gáirsiúil. Bhí sagart a’ guil a’ bóthar agus sheas sé ‘g éisteacht léi. Nuair a bhí ’n t-órán críochnuighthe ‘ci ghlaoidh sé amach uirthe ‘gus chuir sé ge bhreithiúnas aithrighe uirthi bheith ag a‘ bPobal an chéad Dónach eile, bráithlín gheal a bheith síos go talth’ uirthe, píosa dhe chráimh capaill in-a béal seasa’ ‘ndoras a’ tséipéil go mbuailfeadh chuile dhuine ghothadh isteach nó ‘mach smugairle uirthe agus dúirt sí go mbeadh. Bhí Bráthair in-a chomhnuidhe comhgarach di agus chuir sé fios uirthe agus chua sí go dtí é, agus d’iarrtha sé dhi a’ ra’ sí go maith a’ tóigeáil órán. Dúairt sí go raibh. D’árrtha’ bráthair a’ t-órán agus seo mar a duairt sé:

 

Éirígí ‘pheacaí ‘gus músclaí agus cuimhrígí ar Eón Mhac na h-Óigh

Ná smaoinígí ar pheacaí na drúise nó ar mhealladh gach cúilfhinnín óg,

Ach blaoigí ar na h-Aingle ghár gcumhdach ‘s ar ár mbáinríoghan bhreagh curtha na nGlór

Ná’r bhreagh dhúinn mar charaid í lá ‘n chúntais

Ná cailín deas cnóidhte na mbó.

 

Tioca’ mac Muire ghá’r bhféachaint

‘Sa chlann bhocht ag Éansall(?) aniar

Teannaigí lióm is céad fáilte

Gon chathair a gheáll m’athair díb.

An Mhaighdean bhreagh bharramhail ‘tá láidir

Mo ghrá thú ‘s tú áilleacht gach ciall

‘S tú mo chongna’ agus our-láimh na práinne

Ag [Agus? RÓ] molaimuid go h-árd ainm Chríost.

 

Tioca’n an t-árd-phríonnsa gan aimhreas

Chun breithiúnas  a thóirt ar gach naomh

Ní leanaim gá’r cumú ná gá gcúmfar

Nach dtiocaí annsiúd le n-a ghlóir.

Tréicí an fhairrige bhrúidiúil

Agus silthe gach neon-charraig bréan (sic)

‘S nuair a shínfheas a’ t-aingeal an trónfid (trumpet)

Beidh gach anam in-a chomhcholainn fhéin.

 

Nach truagh liom lucht drannaim agus dróise

Lucht meisceóireacht trúm agus póit

Ag éirighe ar maidin Dé Dóna’

Agus a’ spalpadh na miúne [?mionnaí RÓ] ag tigh’n óil

Ná failígí t-Aifreann ar aon chor

Níl sólás ar a’ saoghal seo níos fearr

Ach molaimíd míle ‘gus céad buachas[?buíochas RÓ]

Leis a’ tÉan-Mhac a d’fhuiling a’ Pháis.

 

(ó n-athair).    Ó Val Bheartla Ó Donnchú

Dubhairt an sagart léithe nuair a tháinic sí ag a’ bPobal an t-órán a rádh agu,s duairt sé ‘pé brí cé mhúin fios do ghroithe dhuit mhúin sé go maith dhuit é, ach beannacht duitse’ deir sé ‘agus mallacht go bhéal do mhúinte’.

Nóta  le hathscríobh an cheoil:

Scríobh Ennis ‘(Ón duine céadna)’ le nodaireacht an cheoil, is é sin Vail Bheairtle Ó Donncha.

The angry peeler, jig / Neansaí Ní Choisdealbha, flute

Dónall Ó Dálaigh, song / Éamon Ó Donnchadha, singing in Irish

Dónall Ó Dálaigh, song, handwritten by Séamus Ennis, CBÉ 1280: 102-104

Dómhnall Ó Dála’   (guth Choilm Ó L)

 

Ar a’ mbaile seo tá’n chúilfhionn sí’n buinneán í ‘s úire

‘Sí amh(f)arc mo shúl í le go dtug mé dhi grádh

‘Sí mo shearc, ‘sí mo ruain í, ‘sí m’óinsín a’ guil ‘un suain í

Nach b’í’n Samhradh ‘sa bhfuacht í ‘dir Nodlaic is Cáisc.

 

Ar maidin Dé Dóna’ ‘s mo chúl leis a’ scónnsa

Cé d’fheicfinn guil tharam ach stóirín mo chroidhe

Ná’r dhearc mé ar a bróga is shil mo shúil deóra

Gur bhain mé dhá phóg dhi, ‘s gur thóg sí mo chroidhe.

 

Tráthnóna lae fóvair ‘s mé siúl thrí na móinte

Cé chasfai sa ród liom ach stóirín mo chroí

Na’r mheáll mise liúm í nó go dteidhinn (dteighinn) ‘mach sa drúcht léi,

‘Sé duairt sí  “Leig liom; nó’n ar meisce tá tú?”

 

Gá mbeadh a’amsa páiste ‘n-aois mo bhlian nó trí ráithe

Cé bhfuighinn-se féin father go mo leannabán fhéin

‘S mise Dónall Ó Dála ‘s ná ceil ar fheara Fáil é

‘S go bhfuighidh tú ‘Sliabh bán mé ‘lár chonndae Mhuigheó.

 

An Cearlabhán caoch thú nó’r cháill tú do léargus,

T’e nach n-aithnigheann tú féin mé a stóirín mo chroí

As Cúndae’n Domhain Thiar mé ó’n taobh ó thua(dh) g’Éirinn

‘S gur tháinic mé goit’ fhéachaint ar a’ mail-car asb’ fhearr.

 

Leitir ó do mháithrín faoi rún ag mo father

Go rai’ mé faoi’n tráigh mhór leat, ‘ógánaí(gh) óg

Gówil, sin agus do phárdún, agus spré mhaith lé fáil a’ad

Bean deas mar bháire agus dhá mhíle púnt.

 

Thóigfinn-se ‘n áilleán, bar í-mhaith liom le fáil í

Bean deas már bháire agus dhá mhíle púnt

Marach go bhfuil mé meállta le tuille’s trí ráithe

Le ingheain chiúin Dála as Cúndae Mhuigheó.

 

Imi’ gus éalui’ má’s é do roghain fhéin é

Ní taobh leat ‘tá Éirinn ‘s tá do mhalthrait le fáil

‘Mo sheasa’ ‘n mo léine nach bhfuighinn mo rogha céile

Nach n-iarrfadh punt spré liom ‘sní faltha atáim.

 

Lá breagh dhá ra’ mé góil(th)ar Mhainistir an Fhówair

Dhearc mé ar an fhaoileann (a) bhuail a’ saighead thrí mo lár

Gurb ‘é ‘cúílin trom gruaige bhí fighte ‘na dhualaí

Nach trua’ gan mé ‘s í n-uaigneas nó go scallanns a’ lá.

 

Maidin chiúin fóvair ‘s mé siúl thrí na móinte

Bhí an drúcht ar mo bhróga ‘s mo hata ‘n mo láimh

‘S mé ‘dearc’ ar a’ móinín ‘a mbíonns mo ghrá ‘gcónuí

‘Sí bheith póst’ ag fear eile ‘sa Dhia nach b’é’n feáll.

 

Ar Dhroichead Buidhe Luímrighe ‘seadh d’íoc mise’n féarach

‘S nach bhfuínn-se gan píghinn é mo dhóthain go binn

Leigheas sí mo chréachta ‘gus mhíll sí a tréartha

‘S tá mé tinn tréith-lag ó d’éag an láir bhán.

*Bard O’Carollan

John Geary

Ó dhritheár Éamoinn – Páraic a’ Búrc nach maireann – 51 nuair cailleadh 8 mbl. ó shoin.  ‘San Áird Mhóir is dóíchí a fuair seisean é.

Mo chúranán, song / Lillis Ó Laoire, singing in Irish

Mo chúranán, song, handwritten by Séamus Ennis, CBÉ 1282:33

Mo Chúranán.  (ó Dinny)

 

Ó’s mo chúranán, mo chúranán,

Mo chúranán ‘s mo phlúirín bheag,

Grá mo chroí a sheóidín tsíoda

Seachta mo chroí is mo chúranán.

 

Ó’s mo dhamhna bheag, mo dhamhna bheag,    (foster-child = damhna)

Mo dhamhna bheag, an t-úcaire, (fuller,dyer)

Grá mo chroí a sheóidín tsíoda

Seachta mo chroí ‘s mo dhamhna bheag.

 

Ó’s m’aingeal thú, is m’aingeal thú,

Is m’aingeal thú is béi go deó

Grá mo chroí a sheóidín tsíoda

Seachta mo chroí is m’aingeal thú.

 

Ó chailín as Co. Aontroma a thóig Dinny an suantraighe seo thuas, oidhche dá rabh sí ag ceól i nGort a’ Choirce. Níor chuimhin leis a h-ainm ná a seóladh, mar níor casú dhó í ach an oidhche sin.

Deir Seán liom (Ó h-Eochaidh) gur minic a chuala sé an fonn seo thiar i ndúthaigh Theileann, ach ní h-iad seo na foclaí a bhí leis, deir sé.

Ní cuimhin leis, ámh, cé’n t-amhrán a mbíodh sé leis.

 

Nóta  le hathscríobh an cheoil:

Scríobh Ennis an méid seo a leanas os cionn nodaireacht an cheoil:

Ceolta Dhonnchadha Uí Bhaoighill as Leitir Chatha, Clochán Liath, Tír Chonaill.

‘Mo Chúranán’ suantraighe.

Go mall, rialta.  Scríobh sé ‘ralle[n]tando’ [ag moilliú] le líne dheireanach an cheoil.

Thug sé cur síos ar an suantraí freisin:  ‘Fuair Donncha an suantraighe seo ó bhean as Co. Aontroma, oidhche dá rabhthas ag guil cheoil sa teach ósta i nGort a’Choirce. Níor chuimhin leis a h-ainm ná a seóladh. Deir Seán Ó h-Eochaidh liom gur minic a chuala sé an fonn ceóil seo thiar i dTeileann, Tír Chonaill ach nárbh’ iad seo na focail a bhí leis. Níor chuimhin leis na focail, ámh.  Tá an suantraighe uilig scríobtha agam ó Dhonnacha.

Fuígfidh mise an baile seo, song / Lillis Ó Laoire, singing in Irish

Fuígfidh mise an baile seo, song, handwritten by Séamus Ennis, CBÉ 1282:31

Amhrán Pheadair Bhreathnaigh, song / Lillis Ó Laoire, singing in Irish

Amhrán Pheadair Bhreathnaigh, song, handwritten by Séamus Ennis, CBÉ 1282:15-16

Órán [Amhrán] Pheadair Bhreathnaí  (ó Dinny Ó Baoighill)

Siné an t-ainm a bhíodh ag na seandaoiní air. ‘Sé Peadar Breathna’ a chum é. Sílim gur táilliúir a bhí ann. ‘Sé mo shean-chuivne gur chuala mé m’athair mór a’ cainnt air, gur chaith sé tamall d’á shaoghal i Leitir mhic a’ Bháird i bParráiste na Rosann agus gur sin an áit a ra’ sé nuair a chum sé “Snáth na Báiríona”. Chaith sé deiriú a shaoghail i Mín na Gualann, i bParráiste Inis Caoil. Bhíthear sa tóir air fá fhiacha insan am seo, agus  chua’ sé ar a sheachnú ‘sna h-oileáin.

 

1. Chua’ mé seal tamaill ar cuairt go mbreathuighinn uaim an spéir,

Thart fa na h-oileáin ar ruaig mar eilthiot is cú ‘na déi’.

Níor fhan aon ‘uine fán chuan nár phill anuas ‘n  a’ céaú,

Agus b’fhurust daoíú aithn’ ar mo ghruaí gur fear mé ‘ra’ tóir mo dhéi.

 

2. Casú dú cailín deas óg ‘sma casú ‘sí lóbhair go géar

Ma’s duine thú bhaineas de’n ól ní mholaim ró-mhór do chéird

Suidh thusa ‘nall as mo chóir agus stad de do chainnt gan chéill

Na racha mé ‘r lorg mo ‘rón’ (shrón), amach ar tír mór de léim.

 

3. Thuit mise ‘dtuirse ‘s i mbrón nuair casú an óig-bhean daoím

Agus d’fhiafruí cá bhfuínn-se’n t-ól a thógthú an brón seo daoím

Tá tea’ beag ar leath-taoibh an róid agus coinníonn sé ‘gcónuí braon

Gó thusa ‘gus trupáil an bórd ‘s ní dhíolfaí do phócaí ‘n phíghinn.

 

4. Nuair a chuai mise ‘stea’ go toigh ‘n óil b’fhaiteach go leór mé ’suí

Ar iogla go dtiocú an tóir sgo mbainthí an óig-bhean daoím

Ní ró mé ‘bhfad i dtoí ‘n óil gur mheas mé gur chóir dú suidhe

‘Sé duairt sí “bí thusa ‘guil cheóil sní dhíolfaí do phócaí ‘n phíghinn”.

 

5. Nuair a chua’ muid amach as toigh ‘n óil ‘sé d’fhiafraí an óig-bhean daoím

“A dhuine cá mbíonn tú do chónuí ná’n gcoinneann tú cró beag tuí ?

Bím-sa seal i dtoí’n óil, ní theanaim aon lón d’a’n phíghinn

Ach an méid a shaothraim ‘sa ló a chaithiú le spóirt ‘san oidhch’.

 

6. A bhuachaill má’s sin í do dhóigh ní mholfainn duit lóirt le mraoi

Is fearr dúinn fuireacht go fóill go ndeana’ muid stór de’n phíghinn

Fad’s bhéi muid ag déanú an stóir caithear cuid mhór da’r saoghal

Is fearr dúinn toiseacht go h-óg ‘s beidh cuidiú d’ar gcóir arís.

 

7. Thoisi’ mé’nsin a guil ceóil agus chruinní ‘n t-aos óg ‘un toí

Gah duine ‘gus córan ‘na dhóran le comórú thóirt do’n dís

Bhí biotáilte fairsing go leór agus beagan de’n tseórt ‘sa tír

Is dá n-ólainnse galún Uí Dhónaill b’fhorus mo stór a dhíol.

An cailín rua, song / Brian Ó Domhnaill, singing in Irish

An cailín rua, song, handwritten by Séamus Ennis, CBÉ 1282:71-72

An Cailín Rua. Ó Dinny Boyle (-ón-a athair)

 

B’fhearr liom é ná bó ná bearach

Ná ‘bhfuil do luingeas a’ teacht ‘un cuain

Mise ‘gus mo chailín bheith múinte barúil

Sínte ‘r leabaí i gConndae ‘n Dúin.

 

Chuaí mo chailín i bhfad ó bhaile

I bhfad ó bhaile imeasc na sluagh

Níl a’n mhíler da’r shiúil sí ar feadh an bhealaí

Ná’r bhuail mé “travelli” ar mó chailín ruadh.

 

Chuir muid na bairrilí amach ar a’ machaire

Thoisi’ siad a’ chruinniú anoir agus aniar

Bhí siad ag ceól ó bhí neóin go dtí’n mhaidin

Ná gur thuit sí ar meisce ‘cu mo chailín rua.

 

Bhí Seán Clarke ‘na shuidhe ar an chathaoir

Bhí siad á breathnú feadh naoi n-uair

Char bhfearr leis é ná cíos a chuid talú

Ná é fáil ‘na leaptha le mo chailín rua.

 

D’írí mo shean-bhean suas ‘na suidhe

Chóiri’ sise suipeachán le sinn a chur ‘un luighe

Eidir sin is maidin bhris na téadaí  insa leabaidh

‘Gus ní mise bhí’r a’ talú ach mo chailín ruadh.

 

Chuir mé mo chailín amach ‘na mhargaí

Ba dhé sin fhéin an margú a bhí daor

Bhí scilling agus punt ar an ghann-pheice mine

Gus go dtug mé (é) ‘lig le fuinthiú do mo chailín ruadh.

 

Ba í mo chailín -sa ‘n cailín dathúil

Chan é amháin mar bhí sí ruadh

Bhí sí mar ghath gréine ‘guil in-éadan a ghloine

‘Gus b’í scéimh mhná na finne mo chailín ruadh.

 

Siúd siar í ‘gus bróga breac’ orthaí

Ribíní daithte siar le n-a gruaidh

D’éala’ sí uaim leis an Rógaire ceannaidhe

Slán croí ná’r fhillidh sí mo chailín ruadh.

 

Ó Dinny Ó Baoighill – ag a athair Pádraic – bheadh sé ceithre scór anois ghá mbeit sé beó. As Loch an Iubhair dó ó bhunús (Paidí (Duncaí) Ó Baoighill)

Nóta  le hathscríobh an cheoil:

Scríobh Ennis ‘go h-aerach’ le hathscríobh an cheoil.

Art Ó Ceallaigh, song / Brian Ó Domhnaill, singing in Irish

Art Ó Ceallaigh, song, handwritten by Séamus Ennis, CBÉ 1282:23-25

Art Ó Ceallaí. (v. 100 Ceólta Uladh) – seanchas

Bhí mé lá ‘mháin ‘guil amach ‘n-a Midhe

I dtoigh Airt Uí Cheallaí a chaith mé an oidhche

Casú teach folú dú teiní gan daoiní

Is shuídh mise síos ann a dhéanú mo scríste

Is ímbó

 

Niorbh’ fhada ‘s níor ghearr go dtáinic Art ‘un toighe

Níor ‘uairt sé “Goodmorrow” gur fhiafruí sé daoim-sa

What is the matter nú ‘dhuine cá mbíonn tú,

Ná caidé an donas a sheól ‘un mo thoighe thú

Is ímbó

 

Is straigléaraí mise as Condae na Midhe

A tháinig isteah a’ lasú mo phíopa

Tháinig mé ‘steach a dhéanú mo scríste

Ná dá suidhfinn amuigh b’fhada liom an oidhche

Is ímbó

 

Is mairig do’n athair a bhí do do shaothrú

Nach dtórthá greim bí dó foscú ná dídean

Míl’ altú do’n Rí nach bhfuil a dhath do mo ghaol leat

Ná ‘s duine thú na’ bhfuil cosúil le críostaí

‘Gus ímbó

 

Ní thearn tusa ‘gceart é i dtús na h-oidhche

Ná’r shuidh tú amuigh cois claidhe ná dídean

Ná na’ deacha tú go toigh tabhairne caithiú do phíghinne

Nuair bhí mise ‘mo straigléaraí sin é mar ghnínn é

‘S ímbó

 

Níl an teach tábhairne ‘nois ar na gaobhair

Mar’ dtéi mé ‘na ngráinseach fá’n am seo dh’oidhche

Tá siad ‘na gcodlú ‘s is deacair leó írí

Agus is mór-mór m’iogla go dtiocaí’n slua sí orm.

‘S ímbó

 

Is lag fá do chreidiú thú ‘s dona ‘s is claoidhte

Nuair a bheir tú isteach go bhfuil ann a leithid go dhaoiní

Ní ró ariaú ‘s ní bheidh a choidhche

Ach sin cuid de phisreógaí bhunú do thíre

‘S ímbó

 

Tusa a léigheas an scrioptúr ‘san bíobla

Is dona an teacht a thug tú ‘na tíre

A’ diúltú ‘sa doicheallt ‘sa cur amach  daoiní

‘S dá mairiúd sin d’athair nach dtórthá greim bí dó

‘S ímbó

 

Tá an oidhche a’ sioc ‘s tá ghiolach ag eirí

Siod chugad an casán ó dhoras mo thoighe-sa

Siod siar an casán is lean dó go díreach

Go droichead na gcailleach ‘s go scartán na gcaorach

‘S ímbó

 

Roinn muid an teach  ‘sní ro agart ach an gannchuid

Thoisí an troid agus thoisí an scamsáil

Bheir mé ‘r mo bhata agus theann mé mo bhriste

Agus d’fhág mé Art Crosach ‘na luí insan ghríosaí

‘S ímbó

 

D’írí mé mo sheasú gun cotú gun dímheas

Is d’awarc mé ‘mach ar dhoras na bruighne

Tchím fear beag ribeach rua ‘s ba luaithe ná’n ghaoth é

Is oiread  bhréid an tSalainn* faoi’n ascail de mhraoi leis

‘S ímbó

 

Tháinic Art isteach ‘gus ghlac sé leithscéal go caoimh(w)iúil

Gur shíl sé gur straigléaraí mé as Conndae na Midhe

A ghoidthú a hata, a bhata, ‘s a phíopa

Gan fiú slat an phota a haic** ‘gus a chiar bheag

‘S ímbó

 

* 1. Éadach a mbristí salann ann

** 2. Airtiogal le haghaidh fiadóireacht

Pádraic Ó Dónaill as Loch an Iúbhair a thug do Dinny é – tá sé 65 bl. anois (tímpall) 7 beó fós.

Nóta  le hathscríobh an cheoil:

Scríobh Ennis ‘Go réidh’ os cionn athscríobh an cheoil

Dó dú ó deighdil ó, song / Bríd Ní Mhaoilchiaráin, singing in Irish

Dó dú ó deighdil ó, song, handwritten by Séamus Ennis, CBÉ 1280: 220-221

Dó Dú ó Deighdil ó (ceolta 10 agus 11)

 

Dó Dú ó Daighdle ó

(Doe, doo o didle ó)

 

Doe, doo ó didle um

‘S grá mo chroí do chos

Doe-ín doo ó didle um

‘Sí dhaimhseóchadh ‘chuile phort

Is didle o doo o didle um.

 

Nach neantóg is bláth buaidhe,

Tá ‘fás ar áit mo thighe

 

‘Sníl seanbhean ná bean óg,

‘Sa mbealach ar mo stór.

 

Nárb’a fada’ch go mba geárr,

Go bhfágha máthair mo ghrá bás.

 

Is grá mo chroidhe do láimh

‘Sí chuirfeadh a’ seól i gcránn.

 

Nach iomú cor is cleas

In do chroí nach bhfuair mé ‘mach.

 

‘Snach gaoith andeas is cóir

‘Tá ‘bhaile lé mo stór.

 

Grá mo chroidhe-se’n t-é,

Nach bhfaca mé ‘ndiu ná ‘nné.

 

‘Snach iomú caora’s molt

Ag mo stór i mbun a’ chroc [chnoc].

 

‘S tá mo ghrá chómh deas

‘Snach bhféadaim éighrighe as

(ó Mháire ‘s ó Mheaigí ‘s ó Sheáinín Choilmín)

 

‘S tá mo stór chomh cóir

Le gloine ‘dteach an óil.

 

‘S duairt mo stór liom péin,

Gan géilleadh go lucht bréag.

 

‘Stá mo chroí cho’ trúm,

Le cloch a caifí ‘dtúnn.


Nóta  le hathscríobh an cheoil:

Scríobh Ennis ar an athscríobh gur dhúirt Máire go brónach é agus scríobh sé ‘go réidh’ leis an gceol. Scríobh sé freisin ‘mar seo a deirtear: ‘’Doe do zo didle ó’.

An mhaighdean mhara, song / Maighread Ní Dhomhnaill, singing in Irish ; Tríona Ní Dhomhnaill, keyboard

An Mhaighdin Mhara

Is cosamhail gur mheáth tú nó gur thréig tú ‘n greann
Tá sneachta go frasach fá bhéal an ádha (átha?)
Do chúl buidhe daithtí is do bhéilín sámh
Siod chugaibh Máirí Shínidh ‘s í ‘ndéidh an Éirne shnámh (shnáou)

“A Mháithrín mhils,” duairt Máire Bhán
“Fá bhruach an chladaigh is fá bhéal na trágha
Maighdean Mhara mo mháithrín árd
Siod chugaibh Méiri Shínidh ‘s í ‘ndéidh an Éirne shnou.”

“Tá mise tuirseach agus beidh go lá
Mo Mháire Bhruinnthil is mo Phádraic Bán
Ar bhárr na dtonnaí ‘s fá bhéal na h-ádha  (?)(sic)
Siod chugaibh Máirí Theinidh ‘s í ‘ndéidh an Éirne shnou.”

Óró londubh buí, song / Brian Ó Domhnaill, singing in Irish

Óró londubh buí, song, handwritten by Séamus Ennis, CBÉ 1282: 20-23

Ennis wrote ‘easily’ in Irish, above the music notation. 

Bhí mé lá breá ‘guil a’ bóthar

‘S óró londú buí

Casú an gruagach uasal óg daoím

‘S óró grá mo chroí

D’fhiafra sé dú-sa an nighean dú an óg-mhraoi

‘S óró londú buí

D’fhriogair mé fhaon gurbh’ í mo bhean phóst’ í

‘S óró grá mo chroí

An dtórthá a h-iasacht uair nó ló daoím

‘S óró londú buí

Ní dhéantha me sin ach dheantha mé an chóir leat

‘S óró grá mo chroí

 

Gó thusa an miollach ‘s racha’ mise an bóthar,

‘S óró londú buí

‘S cebétha a leanthaí sí, bit sí go deó aige,

‘S óró grá mo chroí.

 

Chua seisean an miollach ‘s chua mise an bóthar,

‘S óró londú buí

‘S lean sí an gruagach ó’s aige bhí’n óige,

‘S óró grá mo chroí

 

D’fhan sí ar shiúl ar fiodh trí ráithe

‘S óró londú buí,

‘S phill sí abhaile ‘rís, mallaí gan náire,

‘S óró grá mo chroí.

 

D’fhiafraigh sí daoim caidé mar bhí’n tsláinte

‘S óró londú buí,

Mar is maith le mo charaid ‘s mar ‘s olc le mo námhaid,

‘S óró grá mo chroí.

 

Caidé dheantha-sa dá bhfuínn-se bás uait,

‘S óró londú buí,

Chuirfinn i gconaér bhreá chúig clár thú

‘S óró grá mo chroí.

 

Nuair a chuala mé fhaon na briathra breághtha,

‘S óró londú buí,

Luigh mé siar agus fuair mé’n bás sin,

‘S óró grá mo chroí.

 

Chuir sí beirt ‘n-a coilliú fá dhéin an ádhmaid,

‘S óró londú buí,

Dhá mhaide cuilinn is trí mhaide feárna,

‘S óró grá mo chroí.

 

Chuir sí beirt ‘n-a chéardcha fá dhéin na dtáirní,

‘S óró londú buí,

Táirní móra, reawara, láidre,

‘S óró grá mo chroí.

 

Cuiriú isteach i gconmhnaeir cláir mé,

‘S óró londú buí,

‘S a gceithre slata de’n tsaic ba bhreáice

‘S óró grá mo chroí.

 

Tóigí suas ar ghuailleacha ard’ é,

‘S óró londú buí,

Is caithí sa díg i ndeise go’n tsráid é,

‘S óró grá mo chroí.

 

Ó fan, fan, agus leigigí síos mé

‘S óró londú buí

Go n-innsí mé scéal beag eil’ ar na mná daoibh

‘S óró grá mo chroí

 

Scéal beag indiu agus scéal beag amáireach,

‘S óró londú buí,

Agus scéal beag eil’ achan lá go cionn ráithe,

‘S óró grá mo chroí.

 

Ach go b’é gur bean a bhí’n mo mháthair

‘S óró londú buí,

D’innseohainn scéal beag eile ar na mhrá daoibh

‘S óró 7rl

 

(Ó Mhaighréad, Bean Uí Ghuibhir, 30 bl. ó shin (bhí sí c. 60 bl. san am) Ga’ Dobhair, a fuair Dinny é.

Scríobh Ennis ‘Go réidh’ os cionn nodaireacht an cheoil.

Óró Londúbh Buí (Óró, Yellow Blackbird)

Ennis wrote that this version from Dinny is the Gaoth Dobhair version of the song. He got it from Mairéad, Bean Uí Ghuibhir, 30 years ago [c. 1914], (she was around 60 at the time), Gaoth Dobhair.

A man and his wife are returning from a wake when they meet a young man who asks the man for his wife. She accompanies the young man who is uncouth. After three seasons she returns home.

[See also Cuach Mo Londubh Buí]

[See NFC 1282: 20-23]

Note to music transcription:

Ennis wrote ‘easily’ in Irish, above the music notation.

Dulamán na binne buí, song / Brian Ó Domhnaill, singing in Irish

Dúlamán na binne buí, song, handwritten by Séamus Ennis, CBÉ 1282:32

Dúlamán na Binne Buí                  ó Dinny Ó Baoill ó n-a mháthair

 

Dúlamán na Binne Buí, Dúlamán Gaedhlach

Dúlamán na Binne Buí, a b’fhearr a bhí in Éirinn.

 

1.Bhí Boinnéid agus triúbhas ar a’ dúlamán Gaedhlach

Bhí fionn(?) ar a shúil agus driúcht ar a fhéasóig

Dúlamán 7rl

 

2.Chuir sé scéala chugam go ndéanfait sé teach mór dú

Chuir mé scéala chuige go ndéanfú bothóg fhód mé

Dúlamán 7rl

 

3.Chuir sé scéala chugam go ndéanfait sé leabaí árd dú

Chuir mé scéala chuige go luighfinn ar na cláraí

Dúlamán 7rl

 

4. Chuir sé scéala chugam go gceannohait sé bó dú

Chuir mé scéala chuige na’ mblighfinn í go deó do

Dúlamán 7rl

 

5. Chuir sé scéala chugam go gceannohait sé bea’ach dú

Chuir mé scéala chuige nach suidhfinn é go bráthach do

Dúlamán 7rl

 

6. Chuir sé scéala chugam go gceannohait sé caora dú

Chuir mé scéala chuige nach lomfainn é a choidhche

Dúlamán 7rl

 

7. Chuir sé scéala chugam go gceannohait sé ciar dú

Chuir mé scéala chuige go ra’ mo chionn cíortha

Dúlamán 7rl

 

8. Chuir sé scéala chugam go ró blagaid ar mo dheárthar

Chuir mé scéala chuige go ró cionn deas bán air.

Dúlamán 7rl

 

Nóta  le hathscríobh an cheoil:

Le hathscríobh an cheoil scríobh Ennis: ‘Ar luas ríl’ agus an focal ‘Curfá’ os cionn an cheoil aige. I lár an cheoil, scríobh sé an focal ‘Bhéarsa’ agus ag deireadh an cheoil scríobh sé ‘Curfá aríst’.

Goidé sin don té sin, song / Maighread Ní Dhomhnaill, singing in Irish

Goidé sin don té sin, song, handwritten by Séamus Ennis, CBÉ 1282:293

Ennis wrote the words  ‘Lighthearted, regular’, above the music transcription.

Ó Shíghle (Mhicí) Ní Ghallchobhair (82), Dobhar Láir, Tír Chonaill

(Féach: Tír Chonaill III Márta 1944)

 

Goidé sin do’n t-é sin

‘GCluin tú mé, ‘Chathaoir, is druid(e) ‘ mo-chómhair

Go dtúra mé teagasc duit leigin do’n ól

B’fheárr duit bean agat is sealbhán bó

Ná bheith cruinniú do leithphighinn ‘s do hata ‘n do dhórn.

 

Grá folaigh ní thug mé do’n aon mhraoi riaú

Nó dá dtórfainn mheallfainn a croí i n-a cliabh

Maoin eallaigh níor chuir mé ariaú ann spéis

Is mrá deasa go leanthú ar aonach mé.

 

Dá marbhainn a’ réabach ‘s dá n-ithfinn an fheoil

Dá ndíolfainn a craiceann ‘s a luach uilig ól

Dá gcaithfinn mo bhríste ‘sa teinidh ‘s é dhóghadh

Goidé sin do’n t-é sin nach mbainfidh sé dhó.

 

Tá céad fear in Éirinn ná’r ól ariaú deóir

Cruinniú na ndéirce ‘s a mhála ar a thóin

Goidé sin do’n té sin nach mbainfit sé dó.

 

(Ó shean-fhear a raibh Éamonn air a d’fhoghluim Síghle é – tá seisean curtha le trí scór blian. Comharsa do Shíghle i Machaire Ghlaisce é.)

Scríobh Ennis ‘go héadrom, rialta’ os cionn athscríobh an cheoil.

Coinleach glas an fhómhair, song / Maighread Ní Dhomhnaill, singing in Irish ; Tríona Ní Dhomhnaill, piano

Coinleach glas an fhómhair, song, i lámh Séamus Mac Aonghusa, CBÉ 1282:245-246

Ceól as Gaoith Dóbhair (Márta 1944)

(Dóbhar Láir)

Coimisiún Béaloideasa Éireann
Conntae: Tír Chonaill   Barúntacht:
Paróiste: Gaoith Dóbhair
Ainm an Sgríobhnóra: Séamus Mac Aonghusa, Fionnglas, Co. Bhaile Átha Cliath
Do sgríobhas síos :na h-amhráin so Mí Mhárta 1943
Ó bhéal-aithris Shíghle (Mhicí) Ní Ghallchobhair
Aos:  82.   Gairm-bheatha: Bean tighe atá in a chomhnuí
I mbaile fearainn: Dóbhar Láir, Tír Chonaill
Agus a saoluíodh agus a tógadh i: Machaire Ghlaisce, Gaoith Dóbhair
Do chuala (sí) na h-amhráin seo 60-80 blian ó shin ó n-a hathair
(Aos an uair sin….) a bhí in a chomhnuí an uair sin
I Machaire Ghlaisce.

Ní amhránaidhe fíor n-a cuid nótaí anois í – níl a ceól cruínn anois.

 

Coinnleach Glas an Fhoghmhair

“Fear a bhí ar Chonnlaigh Ghlais an Fhóghmhair, agus chonnaic sé an ghiorrsach seo”

 

Ar Chonnlaigh Ghlais an Fhóghmhair mo stóirín tráth dhearc mé uaim

Ba dheas do chosa ‘mbróga is ba ró-dheas do leagan súl

Do ghruaidhe ‘s deise ná rósa ‘s do chuirlín ‘bhí tana dlúth

‘Sé mo nua gan muid ár bpósú ar bórd luinge ‘triall ‘un siúil.

 

Tá buachaillí na h-áite ag athra’ ‘gus ag írí teann

Is tá lucht na gcocaí árda ‘déanú fáruis le mo chailín donn

Gluaisí (muid thar sáile) Rí na Spáinne* Féil’ Pádruic nó fá Shamhain úr

‘S go gcruachfainn** féar agus fásach agus bheinn ar láimh le mo chailín donn.

 

Gura slán do’n bhliain anuraidh, ní raibh tuirs’ orainn ‘na dhéidh, ná cumhaidh

Níor órduigh Rí ná duine fidil a bh’againn ná cláirseach ciúin

Bhí cuachaín as Béal Muilinn ann, agus cuach bheag eil’ as Conndae’n Dúin

‘Sí ‘n ainnir a thug buaidh uilig orthú a’ bhean dú’ bhain dú mo chiall

 

* Dubhairt Sighle an dá rud.

** (?) “cruaithinn” a dubhairt sí.

 

Nóta  le hathscríobh an cheoil:

Scríobh Ennis ar nodaireacht an cheoil (go sínte, binn) agus sa Laidin ‘Con anima’ [go croíúil]. Mhínigh sé an dá réiltín : ‘sleamhnú ó C go F ins gach cás.

Ag deireadh nodaireacht an cheoil don amhrán seo scríobh sé [deire leis na sé chínn ar bhreacas a gceolta ó Chití Ní Ghallchobhair (21).]