Accessibility


Font sizing

Contrast

Monochrome

Sign up to ITMA Archive

Signing up to the ITMA archive provides the ability to save content you find across the site and access directly from your own dashboard.

Register now

Login

  • 8 Songs
  • • Now Playing:

Woman of the house, reel ; Sligo maid, reel / Peadar O'Loughlin, flute ; Kathleen Harrington, fiddle

0:00
0:00
  • Woman of the house, reel ; Sligo maid, reel / Peadar O'Loughlin, flute ; Kathleen Harrington, fiddle

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=1
  • Rakish Paddy [4 part], reel ; Girl that broke my heart, reel / Bobby Casey, fiddle

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=2
  • An páistín fionn, air ; Garrett Barry's, jig / Micho Russell, tin whistle

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=3
  • Na Connery's, slow air / Peter Browne, uilleann pipes

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=4
  • Morning dew, reel ; Woman of the house, reel ; Bird in the bush, reel / Seán Keane, fiddle

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=5
  • [Version of Amhrán an gabha], song ; Liam Ó Raghallaigh, song / Darach Ó Catháin, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=6
  • The wise maid, reel / Séamus Ennis, uilleann pipes

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=7
  • Fairy hornipe / Séamus Ennis, uilleann pipes

    • https://staging.itma.ie/playlists/padraic-mac-mathunas-monthly-picks/?track=8

Níl mo shláinte ar fónamh, song / Elizabeth Cronin, singing in Irish

“... since there’s no better time for you to learn it [the old woman remarked] than right now, because it’s said that a person will learn something better before breakfast than at any other time!”

Bess singing at the fireside in Lios Buí, 1952. Photo by George Pickow.

Girleen don't be idle, song / Elizabeth Cronin, singing in English, singing in Irish

“A steady stream of inquiries, however, has served to remind me, from time to time, of the widespread interest that still exists in Bess’s songs and so, at last, I have decided to ‘return to the well’, so to speak, and produce a second, revised and slightly enlarged edition, published by Four Courts Press.”

Dáibhí Ó Cróinín, 2021
An Crann Óg, 10th Anniversary Concert 2018
Youth Session in Amharclann Ghaoth Dobhair
Caitlín Joe Jack U Dhuibhir, An Chrannóg
Catríona Gribben working on the Gráinne Yeats Collection at ITMA

Catriona Gribben, Camera 2 at recording of Tin ware lass ; Silver slipper ; On your toes / composed by Dinny McLaughlin / Ella McGrory, fiddle ; Roisin McGrory, fiddle

Catriona Gribben and Brían Ó Domhnaill, ITMA, January 2020
Brían Ó Domhnaill Collection Folder 1

“The value and richness of the folder soon became very clear. It is packed full of handwritten versions of songs with some words written down phonetically allowing the richness of the Gweedore / Rosses dialect to shine through.”

Catriona Gribben
Example of printed and manuscript song in Brían Ó Domnhaill Collection

“Versaí brise le amhráin, sin rud iontach go deo suimúil... Extra verses to songs, now that’s something that is very interesting...”

Brían Ó Domhnaill, interview with Catriona Gribben, 2020

Bádaí na Scádan, song / Caitríona Gribben, singing in Irish

“There are loads and loads of songs in this collection that I know the likes of you and others your age wouldn’t know, and until the young ones come looking for these songs or until you put it in their hands, it might not get passed on to the next generation...”

Brían Ó Domhnaill, January 2020

Tom glas coilleadh, song / Brían Ó Domhnaill, singing in Irish

  • 16 Songs
  • • Now Playing:

Finghin Ua Donnchadha an ghleanna, song / Denis Cox, singing in Irish

Denis Cox,

0:00
0:00
  • Finghin Ua Donnchadha an ghleanna, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Ceann dubh dílis, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Binsin lucra, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Bab o ro, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Sliabh na mBan, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Mo teaglag, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Goirtín eornan, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Óró ‘sé do bheatha ‘bhaile, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Cailín na gruaige donne, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Suantraidhe, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Na smeura, song / Denis Cox, singing in Irish

  • An turin lin, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Cath Chéim an Fhiadh, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Róisín dubh, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Úna bhán, song / Denis Cox, singing in Irish

  • Sail óg ruad, song / Denis Cox, singing in Irish

  • 22 Songs
  • • Now Playing:

An grianstad, slow air [comp. Mairéad Ní Mhaonaigh] ; The halting sun, reel [comp. Mairéad Ní Mhaonaigh] / Mairéad Ní Mhaonaigh, fiddle ; Manus Lunny, bouzouki

Mairéad Ní Mhaonaigh,

August 2020

0:00
0:00
  • An grianstad, slow air [comp. Mairéad Ní Mhaonaigh] ; The halting sun, reel [comp. Mairéad Ní Mhaonaigh] / Mairéad Ní Mhaonaigh, fiddle ; Manus Lunny, bouzouki

  • An páistín Fiach, waltz [comp. Johnny Óg Connolly] / Johnny Óg Connolly, accordion

  • An smólach, slow air [comp. Emer Mayock] / Emer Mayock, flute

  • An tUasal Ó Floinn [comp. Caitlín Nic Gabhann], jig ; Port Odhráin [comp. Caitlín Nic Gabhann], jig / Caitlín Nic Gabhann, concertina

  • Breithlá Bill [comp. Úna Ní Fhlannagáin], waltz ; Válsa an Ghrianstad [comp. Úna Ní Fhlannagáin], waltz / Úna Ní Fhlannagáin, harp

  • Day to day [comp. David Munnelly], air / David Munnelly, accordion ; Shane McGowan, guitar

  • Faoiseamh [comp. Bríd Harper], reel ; In ómós do na héisteoirí dílis [comp. Bríd Harper], barndance / Bríd Harper, fiddle

  • Give her the rest she's earned, hornpipe [comp. Tommy Fitzharris] / Tommy Fitzharris, concertina ; Colm Ó Caoimh, guitar

  • I'll meet you on a day that never ends, waltz ; The Ballinahulla butterfly, polka ; Tranquility in Tureencahill, polka / Bryan O'Leary ; Brian Mooney

  • Into a brighter day, hornpipe [comp. Josephine Marsh] / Josephine Marsh, accordion ; Andrew Kinsella, bouzouki

  • Mouse and shrew, planxty [comp. Liz Carroll] ; The flute friendly reel [comp. Liz Carroll] / Liz Carroll, fiddle ; Jake Charron, guitar

  • Spaisteoireacht [comp. Máire Breatnach], air / Máire Breatnach, fiddle

  • Tearmann, air and jig [comp. Eoin Dillon] / Eoin Dillon, uilleann pipes ; Anna Mary Donaghy, fiddle

  • The Bridge Mills [comp. Carl Hession], reel ; Nun's Island [comp. Carl Hession], reel ; University Road [comp. Carl Hession], reel / Tara Breen, fiddle ; Carl Hession, piano

  • The Cocoonery [comp. Fintan Vallely], jig ; The Chateau [comp. Fintan Vallely], jig / Fintan Valley, flute ; Caoimhín Vallely, piano

  • The flute-friendly reel [comp. Liz Carroll] / Liz Carroll, fiddle

  • The glint in her eye, jig [comp. Edel Fox] ; An solas sa dorchadas, jig [comp. Edel Fox] / Edel Fox concertina; Caoimhín Ó Fearghail, greek bouzouki

  • The lockdown slip jig ; Coming out of lockdown, reel [sound recording] / Charlie Lennon, fiddle

  • The two metre hornpipe [comp. Connie O'Connell] / Connie O'Connell, fiddle ; Jack Talty, piano

  • Tigry's march [comp. Damien McGeehan] ; The kicking rascal [comp. Damien McGeehan], march / Damien McGeehan, fiddle

  • When the world stopped [comp. Joanie Madden], jig / Joanie Madden, whistle ; Gabriel Donohue, guitar

  • 21 Songs
  • • Now Playing:

An rábaire bán, song ; and hornpipe / Pádraig Ó Néill, singing in Irish ; unidentified, fiddle

Pádraig Ó Néill,

[1905]

0:00
0:00
  • An rábaire bán, song ; and hornpipe / Pádraig Ó Néill, singing in Irish ; unidentified, fiddle

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=1
  • Untitled, song / unidentified performer, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=2
  • Bean an fhir rua, song ; Untitled, reel / Maighréad Ní Néill ; [unidentified, fiddle]

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=3
  • Cé Phort Láirge, song / Pádraig Ó Néill, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=4
  • My former wife, jig / unidentified performers, uilleann pipes, fiddle

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=5
  • The Fermoy lasses, reel ; and other reels / Seán de Henebry, fiddle

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=6
  • The cook in the kitchen, jig / Bernard Delaney, uilleann pipes

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=7
  • Spailpín a rún 2, song / Pádraig Ó Néill, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=8
  • [The mouse in the cupboard, jig] / James Byrne, uilleann pipes

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=9
  • Na Connerys, song / [Mícheál Ó Catháin ?], singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=10
  • Spailpín a rún 1, song / Pádraig Ó Néill, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=11
  • Lament for Fr Maher of Dúngarbhán, recitation / unidentified, speech in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=12
  • Cáit Ní Dhuibhir, song / [Nioclás Ua Tóibín ?], singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=13
  • Sliabh na mBan, song / [Mícheál Ó Catháin ?], singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=14
  • Untitled song / [John O’Keane ?], singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=15
  • Caisleáin Uí Néill, song / William Power, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=16
  • Caoineadh Dhiarmuid Stokes, song ; Untitled, air / Labhrás Ó Cadhla ; unidentified, whistle

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=17
  • An gleann seo thíos, song / Labhrás Ó Cadhla, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=18
  • Pádraig Bán, song ; and jig / Labhrás Ó Cadhla, singing in Irish, lilting

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=19
  • Battle of Ross, song / Sylvester O’Murray, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=20
  • An maidrín rua, song / unidentified performer, singing in Irish

    • https://staging.itma.ie/playlists/henebry-digitised-cylinders-2/?track=21
  • 12 Songs
  • • Now Playing:

The dawn, reel / Joe Cooley, accordion

Joe – Cooley,

0:00
0:00
  • The dawn, reel / Joe Cooley, accordion

  • The Dublin reel ; The steam packet, reel / Dessie O’Connor, flute

  • Rakish Paddy, reel / Felix Doran, uilleann pipes

  • Paddy Ryan's dream, reel ; Mamma's pet, reel / Joe O’Dowd, fiddle

  • Cailleach an airgid, song / Seán Ó Conaire, singing in Irish

  • The Sligo maid, reel ; Mason's apron, reel ; The Longford collector, reel / Barney McKenna, banjo

  • The dogs among the bushes, reel / Paddy Taylor, flute

  • Dr Gilbert, reel ; The Queen of May, reel / Seán Keane, fiddle

  • An buachaill caol dubh, air ; The Kilmaley reel / Feistí Ó Conluain, whistle

  • The maid in the cherry tree, reel ; Corney is coming, reel / Tommy Reck, uilleann pipes

  • Pay the reckoning, jig / John Egan, flute

  • Connie the soldier, jig / Sonny Brogan, accordion

Currently viewing

Parlophone Records : words of songs in Irish / sung by Donnchadh Mac Coiligh = Denis Cox

Currently viewing

An claisceadal

Currently viewing

An draighneán donn / Brian O’Rourke

More in this collection

An draighneán donn / Brian O’Rourke

The drinaun donn / Herbert Hughes

An droighneán donn / Dubhglas de h-Íde

Drinane dhun

An draighneán donn / Pádraig Breathnach

An draighneán donn / Micheál agus Tomás Ó Máille

An droighneán donn / Breandán Mac Ruaidhrí

The drinaun dhun / Alfred Perceval Graves

An droanan donn / James Clarence Mangan

The drinan dhun / Charles Gavan Duffy

Droigeanan donn / James Hardiman

An droighneán donn / Charlotte Brooke

Currently viewing

Úna Bhán = Fair Una : old Irish air / arranged by Carl G. Hardebeck

More in this collection

Úna Bhán = Fair Una : old Irish air / arranged by Carl G. Hardebeck

Úcaire na Banndan : amhrán trí-pháirteacht / Carl G. Hardebec do ghléas

Wearing o' the green and The minstrel boy : from a series of popular solos for violin with piano accompaniment / arranged by W. H. Gracey

The Vale of Avoca : ballad / written by Charles Jefferys ; music by Stephen Glover

Rosg catha, or, War song of the Irish bards before the Battle of Clontarf / dedicated to W.S. O'Brien, M.P. ;the music and words by John Cornelius O'Callaghan, (author of The green book) ; arranged by James Barton, for the voice and piano

The wealth of the cottage is love / sung by Mr Incledon in Paul & Virginia ; Composed by Mr Reeve

Memories of a piper. No. 4. Containing Dear Irish boy, Whene'er I see those smiling eyes, Night closed round the conqueror's way / by M. A. C. ; arranged for the pianoforte by C. V.

Molly Muldoon : song waltz / written by R. P. Weston and Bert Lee ; composed by Harris Weston

Grand centenary march : in honor of the demonstration to take place in Dublin on the 6th day of August 1875 in commemoration of the Great Liberator Daniel O'Connell / dedicated to the Irish Nation by P. W. Gormley

Wandering Mary : a ballad with an accompaniment for the piano forte / composed by Thomas Thompson

First set. Weippert's national country dances / Newly arranged for the Piano Forte by G. Weippert

Second set of Weippert's national country dances / Newly arranged for the piano forte by G. Weippert

What an Irishman means by 'machree' / words by Francis P. Donnelly ; music by Ernest Torrence

Currently viewing

The Góilín broadsheet. No 4

More in this collection

The Góilín broadsheet. No 4

The Góilín broadsheet. No 3

The Góilín broadsheet. No 2

The Góilín broadsheet. No 1

The Séamus Ó Raghallaigh notebook

Góilín Newspaper Articles

Góilín Song Manuscripts

The Góilín trip to Paris

Currently viewing

Cnuasacht port agus cor do’n bpiano. Cuid a h-aon / Carl G. Hardebec do ghléas

More in this collection

Cnuasacht port agus cor do’n bpiano. Cuid a h-aon / Carl G. Hardebec do ghléas

Cnuasacht port agus cor do’n bpiano. Cuid a dó / Carl G. Hardebec do ghléas

Ceol na nGaedheal / gléasta d’fheadógaibh ag Carl G. Hardebec

Currently viewing

Journal of the Folk-Song Society No 23, January 1920

More in this collection

Journal of the Folk-Song Society No 23, January 1920

Journal of the Folk-Song Society No 24, January 1921

Journal of the Folk-Song Society No 25, September 1921

Currently viewing

Amhráin chúige Uladh / Muireadhach Méith

More in this collection

Amhráin chúige Uladh / Muireadhach Méith

Ceolta Óméith / Lorcán ua Muireadhaigh

Brían Mac Gloinn

Arranmore Island, Co. Donegal: view from my studio
Hugh & Lisa Shields, collectors. Image: Shields Family Collection ITMA
Nellie and Barney Beag Gallagher, Arranmore. Image: Mac Gloinn Family

Bruach na Finne / Barney Beag Gallagher. Shields Family Collection ITMA

Siúbhán Ní Dhuibhir / Barney Beag Gallagher. Shields Family Collection ITMA

Map of Arranmore / Hugh Shields, 1977. Shields Family Collection ITMA

Liostáil mé le sáirsint / Róise na nAmhrán (Róise Mhic Ghrianna)

Róise na nAmhrán (Róise Mhic Ghrianna). Image courtesy National Folklore Collection

Ceol a' phíobaire / Altan; Anna Ní Mhaonaigh. Courtesy/Copyright Compass Records

Filidheacht na nGaedheal / Pádraig Ó Canainn do chuir i n-eagar. Baile Átha Cliath (19--).

Máire Bhán / Brían Mac Gloinn

Brían Mac Gloinn, Arranmore

Tiocfaidh an Samhradh / Biddy Joe O'Donnell. Shields Family Collection ITMA

Once I loved / Biddy Joe O'Donnell. Shields Family Collection ITMA

Gort Garra, Arranmore, 2020

All the ways to go / Packie Boner. Shields Family Collection ITMA

The loyal lover / Charlie Rua McColl. Shields Family Collection ITMA

The loyal lover / Charlie Rua McColl. Shields Family Collection ITMA

Grave of Johnny Martin / Michael Fortune, photographer
Arranmore Island / Pete Sweeney, composer

Story of Amhrán Pheadar Bhreathnaigh / Barney Beag Gallagher. Shields Family Collection ITMA

Athphort, Arranmore

I’ll go / Jerry Early

Tá crioth ar mo chroí / Andrew Early. Shields Family Collection ITMA

Má théann tú go hÉirinn / Domhnaill Phaidí Hiudan. Shields Family Collection ITMA

The pride of Glencoe ; Caroline from Edinburgh Town / John Green

The harp without the crown / Madge Green

No one to welcome me home / Andrew Early

No one to welcome you home / Joe Phil Bhig Rogers. Courtesy Colm Toland

Andrew Early, Glen Hotel, Arranmore, 2019

The Lowlands of Holland / Andrew Early

Léab beach

An cóta mór stróicthe, song / Caitríona Ní Cheannabháin, singing in Irish

An cóta mór stróicthe, song, handwritten by Séamus Ennis, CBÉ 1280: 251-253

An Cóta Mór Stróicthe

Seán ‘ac Dhonnacha as Loch Mór (taobh thoir de Ghailli’) a bhí ar a’ bhfear agus Búrcach a bhí ar a’ bhfear eile (as an áit céanna) agus de Mháilleach an bhean a ra’n bheirt ag faire uirthe. D’iarr an Búrcach an bhean a’damsa i dteach an cheóil. D’eitigh sí annsin an Búrcach.  D’iarr Mac Dhonncha ‘nnsin í agus chua’ sí a damsa leis. Ghlaoidh an Búrcach annsin droch-ainim ar an bhean óg agus ní rinne Mac Dhonnacha annsin ach breith ar an iarann ar an mbeaic agus an Búrcach a mharbhú leis an iarann. Rith sé annsin agus lean na gardaí é. Chaith sé lá is bliain ansin i Leitreach Árd. Bhí sé ina bhuachaill ag Seán ‘ac Dhonncha eile annsin ar feadh bliana. Fuair Seán ‘ac Dhonncha as Leitreach Ard, fuair sé freeáilte ansin ón seisiún é nuair a bhí lá ‘s bliain thuas aige. D’imigh sé ‘bhaile ansin agus chua’ sé go Dúbh-Leitir ar a bhealach abhaile dhó agus chaith sé seachtmhain ag ól poitín annsin agus d’fhága sé ‘n ‘Cóta Mór Stróicthí’ déanta ansin ag imtheacht dhó. Nuair chua sé abhaile bhí an bhean a’ guil a’ pósadh agus nuair a chuala sí go rá’ sé ‘stigh thréig sí an fear eile agus chua sí leis féin.

Céad anois atá sé díreach ó rinniú an t-amhrán. Bhí an scéal agus an t-amhrán ag m’athair, beannacht Dé le n’anam.

 

Tá mo chóta mór stróicthí ó Dhónach ‘s é ‘sileadh liom síos,

An t-é chuirfeadh cóir air, mo bhrón, tá sé ‘ bhfad as mo línn,

Tá táilliúir glan cóir ‘san Áird Mhór mar tá Tomáisín Bán*

Agus cuirfe sé green velveteen air is beilt faoina lár.

 

Ghluais mé thar sáile le Máilligh ar uair a’ mheán-oidch’

Bhuail mé faoi Bhúrcaigh, dream diúltuíú as flaithis na naoíú,

D’fhág siad le fán mé ‘cuir fáirnéis cá gcodlochainn ‘san oidch’,

Thóig siad ‘mo cheó mé ‘stá tóir orm amach faoi Thráighlí.

 

Tá m’ioscaidí liúnta ó shíor-shiubhal na móinte seo siar,

Tá mo loirigní gearrtha’s níl áit a’am a leigfinn mo scíth,

Tá mé ‘bhfad ó mo mháthair ‘s níl áit a’am a leigfead mo scíth,

Tá súil le Rí na nGrást’ a’am nach mbeidh fan orm ach tamall ‘s cén bhrígh.

 

‘S tá céad fear a shíleanns má shaothruíonn sé gine nó dhó,

Nach mbainfe sé píghinn as sin choídhch’ nó go gceannuíghidh sé bó,

Ó’s mise nár chuímhr’ ar a’ gcríonnacht, ‘s nár chaith mé go leór,

Ní cuirfear mé choídhch’ gan bráithlín agus connra faoi’n bhfód.

 

Céad slán duit a Loch Mór, ‘sé mo bhrón gan mé ‘nocht lé do thaoíú

Is iomú sin bóthar fad’ uaigneach ‘ guil eidir mé’s í

‘S ann a bhíodh ceól a’ainn gach Dónach is gaisce ‘na suibhe,

‘S bhí ‘n jug ar a’mbórd ánn ‘s mo stór go fial fairsing á roínnt.

 

Tá mo mháithrín tinn tréith-lag, ‘s í go h-aonraic ar chaltha na mbád,

A’ gol ‘s a’ caoíneadh chuil’ oidche ‘s ag éirighe dho’n lá,

Tá ‘comrádaidhe sínte ‘gCill Bhríghde agus leac ar a cheánn,

‘S tá ‘mac ‘fud na tíortha ‘na cheánn siamsa ‘s na raluidhe le mrá.

 

Fad ‘s bhéas mé beó ‘n-Éirinn, ní thréigfe mé imirt ná ól,

Fad ‘s bhéas mé beó ‘n-Éirinn, ní thréigfe mé cualódar óg,

Dhiún fear a phógfadh mo stór ‘s mé bheith ar a shuídhe,

Nach mbainfinn de’n tsrón, nó ba láidir a charaid ‘sa tslighe.

 

Dar mo mhilleadh ‘s dar mo bhuaile(?)’s dar mo mhóide ní shuidhfe mé síos,

I gcualódar ban óg, go deó deó ní ghotha mé ‘ríst,

Chonnaic mé mo stór ‘sí dhá pógadh ag fear chois a’ tighe,

Thuit a’ sruth deór liom agus hobair go mbrisfeadh mo chroí.

 

  • Deir Seán Geary (Aill na Brón) liom gur bean an táiliúra, Tomáisín Bán ó Donnachú, An Áird Mhóir, a rinne an ceathrú seo agus a chuir leis an amhrán é, agus nach ra’ sé ‘san amhrán an chéad lá riamh’. Is dócha gur fíor é. S.MacA.

Nóta  le hathscríobh an cheoil:

Scríobh Ennis ‘Go réidh’ le nodaireacht an cheoil.

Cailín deas crúite na mbó, song / Caitríona Ní Cheannabháin, singing in Irish

Cailín deas crúite na mbó, song, handwritten by Séamus Ennis, CBÉ 1280: 135-137

Cailín Deas Crúite na mBó

Bean a bhí ann ‘sa tsean-aimsir agus bhí sí a’ bleaghan bó ar chúl sconnsa agus bhí sí ‘góil ‘Cailín D.C. na mBó’ agus bhí an t-amhrán gáirsiúil. Bhí sagart a’ guil a’ bóthar agus sheas sé ‘g éisteacht léi. Nuair a bhí ’n t-órán críochnuighthe ‘ci ghlaoidh sé amach uirthe ‘gus chuir sé ge bhreithiúnas aithrighe uirthi bheith ag a‘ bPobal an chéad Dónach eile, bráithlín gheal a bheith síos go talth’ uirthe, píosa dhe chráimh capaill in-a béal seasa’ ‘ndoras a’ tséipéil go mbuailfeadh chuile dhuine ghothadh isteach nó ‘mach smugairle uirthe agus dúirt sí go mbeadh. Bhí Bráthair in-a chomhnuidhe comhgarach di agus chuir sé fios uirthe agus chua sí go dtí é, agus d’iarrtha sé dhi a’ ra’ sí go maith a’ tóigeáil órán. Dúairt sí go raibh. D’árrtha’ bráthair a’ t-órán agus seo mar a duairt sé:

 

Éirígí ‘pheacaí ‘gus músclaí agus cuimhrígí ar Eón Mhac na h-Óigh

Ná smaoinígí ar pheacaí na drúise nó ar mhealladh gach cúilfhinnín óg,

Ach blaoigí ar na h-Aingle ghár gcumhdach ‘s ar ár mbáinríoghan bhreagh curtha na nGlór

Ná’r bhreagh dhúinn mar charaid í lá ‘n chúntais

Ná cailín deas cnóidhte na mbó.

 

Tioca’ mac Muire ghá’r bhféachaint

‘Sa chlann bhocht ag Éansall(?) aniar

Teannaigí lióm is céad fáilte

Gon chathair a gheáll m’athair díb.

An Mhaighdean bhreagh bharramhail ‘tá láidir

Mo ghrá thú ‘s tú áilleacht gach ciall

‘S tú mo chongna’ agus our-láimh na práinne

Ag [Agus? RÓ] molaimuid go h-árd ainm Chríost.

 

Tioca’n an t-árd-phríonnsa gan aimhreas

Chun breithiúnas  a thóirt ar gach naomh

Ní leanaim gá’r cumú ná gá gcúmfar

Nach dtiocaí annsiúd le n-a ghlóir.

Tréicí an fhairrige bhrúidiúil

Agus silthe gach neon-charraig bréan (sic)

‘S nuair a shínfheas a’ t-aingeal an trónfid (trumpet)

Beidh gach anam in-a chomhcholainn fhéin.

 

Nach truagh liom lucht drannaim agus dróise

Lucht meisceóireacht trúm agus póit

Ag éirighe ar maidin Dé Dóna’

Agus a’ spalpadh na miúne [?mionnaí RÓ] ag tigh’n óil

Ná failígí t-Aifreann ar aon chor

Níl sólás ar a’ saoghal seo níos fearr

Ach molaimíd míle ‘gus céad buachas[?buíochas RÓ]

Leis a’ tÉan-Mhac a d’fhuiling a’ Pháis.

 

(ó n-athair).    Ó Val Bheartla Ó Donnchú

Dubhairt an sagart léithe nuair a tháinic sí ag a’ bPobal an t-órán a rádh agu,s duairt sé ‘pé brí cé mhúin fios do ghroithe dhuit mhúin sé go maith dhuit é, ach beannacht duitse’ deir sé ‘agus mallacht go bhéal do mhúinte’.

Nóta  le hathscríobh an cheoil:

Scríobh Ennis ‘(Ón duine céadna)’ le nodaireacht an cheoil, is é sin Vail Bheairtle Ó Donncha.

The angry peeler, jig / Neansaí Ní Choisdealbha, flute

Dónall Ó Dálaigh, song / Éamon Ó Donnchadha, singing in Irish

Dónall Ó Dálaigh, song, handwritten by Séamus Ennis, CBÉ 1280: 102-104

Dómhnall Ó Dála’   (guth Choilm Ó L)

 

Ar a’ mbaile seo tá’n chúilfhionn sí’n buinneán í ‘s úire

‘Sí amh(f)arc mo shúl í le go dtug mé dhi grádh

‘Sí mo shearc, ‘sí mo ruain í, ‘sí m’óinsín a’ guil ‘un suain í

Nach b’í’n Samhradh ‘sa bhfuacht í ‘dir Nodlaic is Cáisc.

 

Ar maidin Dé Dóna’ ‘s mo chúl leis a’ scónnsa

Cé d’fheicfinn guil tharam ach stóirín mo chroidhe

Ná’r dhearc mé ar a bróga is shil mo shúil deóra

Gur bhain mé dhá phóg dhi, ‘s gur thóg sí mo chroidhe.

 

Tráthnóna lae fóvair ‘s mé siúl thrí na móinte

Cé chasfai sa ród liom ach stóirín mo chroí

Na’r mheáll mise liúm í nó go dteidhinn (dteighinn) ‘mach sa drúcht léi,

‘Sé duairt sí  “Leig liom; nó’n ar meisce tá tú?”

 

Gá mbeadh a’amsa páiste ‘n-aois mo bhlian nó trí ráithe

Cé bhfuighinn-se féin father go mo leannabán fhéin

‘S mise Dónall Ó Dála ‘s ná ceil ar fheara Fáil é

‘S go bhfuighidh tú ‘Sliabh bán mé ‘lár chonndae Mhuigheó.

 

An Cearlabhán caoch thú nó’r cháill tú do léargus,

T’e nach n-aithnigheann tú féin mé a stóirín mo chroí

As Cúndae’n Domhain Thiar mé ó’n taobh ó thua(dh) g’Éirinn

‘S gur tháinic mé goit’ fhéachaint ar a’ mail-car asb’ fhearr.

 

Leitir ó do mháithrín faoi rún ag mo father

Go rai’ mé faoi’n tráigh mhór leat, ‘ógánaí(gh) óg

Gówil, sin agus do phárdún, agus spré mhaith lé fáil a’ad

Bean deas mar bháire agus dhá mhíle púnt.

 

Thóigfinn-se ‘n áilleán, bar í-mhaith liom le fáil í

Bean deas már bháire agus dhá mhíle púnt

Marach go bhfuil mé meállta le tuille’s trí ráithe

Le ingheain chiúin Dála as Cúndae Mhuigheó.

 

Imi’ gus éalui’ má’s é do roghain fhéin é

Ní taobh leat ‘tá Éirinn ‘s tá do mhalthrait le fáil

‘Mo sheasa’ ‘n mo léine nach bhfuighinn mo rogha céile

Nach n-iarrfadh punt spré liom ‘sní faltha atáim.

 

Lá breagh dhá ra’ mé góil(th)ar Mhainistir an Fhówair

Dhearc mé ar an fhaoileann (a) bhuail a’ saighead thrí mo lár

Gurb ‘é ‘cúílin trom gruaige bhí fighte ‘na dhualaí

Nach trua’ gan mé ‘s í n-uaigneas nó go scallanns a’ lá.

 

Maidin chiúin fóvair ‘s mé siúl thrí na móinte

Bhí an drúcht ar mo bhróga ‘s mo hata ‘n mo láimh

‘S mé ‘dearc’ ar a’ móinín ‘a mbíonns mo ghrá ‘gcónuí

‘Sí bheith póst’ ag fear eile ‘sa Dhia nach b’é’n feáll.

 

Ar Dhroichead Buidhe Luímrighe ‘seadh d’íoc mise’n féarach

‘S nach bhfuínn-se gan píghinn é mo dhóthain go binn

Leigheas sí mo chréachta ‘gus mhíll sí a tréartha

‘S tá mé tinn tréith-lag ó d’éag an láir bhán.

*Bard O’Carollan

John Geary

Ó dhritheár Éamoinn – Páraic a’ Búrc nach maireann – 51 nuair cailleadh 8 mbl. ó shoin.  ‘San Áird Mhóir is dóíchí a fuair seisean é.

Mo chúranán, song / Lillis Ó Laoire, singing in Irish